«Թեղուտ» ՓԲԸ հանքաքարի արդյունահանման և
վերամշակման գործունեության 10 տարի
2006 – «Թեղուտ» ՓԲԸ հիմնադրում
«Թեղուտ» ՓԲ ընկերությունն ստեղծվել է Լոռու մարզում գտնվող Թեղուտի հանքավայրի շահագործման նպատակով, որը պղնձի և մոլիբդենի պաշարներով երկրորդն է Հայաստանի Հանրապետությունում:
Հանքավայրում պղնձամոլիբդենային հանքաքարի պաշարները գնահատվում են 450 մլն տոննա, հանքավայրում մոլիբդենի հաստատված պաշարները կազմում են մոտ 100 հազար տոննա, պղնձինը ՝ 1,6 մլն տոննա:
2006-2013 «Թեղուտ» ՓԲԸ Լեռնահարստացման կոմբինատի նախագծման և կառուցման լայնածավալ աշխատանքներ
Թեղուտի Լեռնահարստացման կոմբինատի կառուցման համար հատկացվել է ավելի քան 700 հա ընդհանուր մակերեսով հողամաս, որն իր մեջ ներառում է 357 հա անտառային զանգված:
Շինարարության ընթացքում կառուցվել է ավելի քան 140 օբյեկտ, որոնցից հիմնականներն են՝
- Խոշոր ջարդման արտադրամաս
- Ֆլոտացիոն հարստացման արտադրամաս
- Պոչանքային տնտեսությունը, որը ներառում է պոչամբար, պոչատար, ջրահեռացման կառույցներ, արտադրական ջրի համակարգեր և պոմպակայաններ
- Բացահանք
- Լեռնատրանսպորտային տեխնիկայի արտադրամաս;
- Ենթակառուցվածքային օբյեկտներ (վարչատարածքային շենքեր, ջրի և կեղտաջրերի մաքրման կայան, պոմպակայաններ) և այլ օբյեկտներ:
2014- «Թեղուտ» ՓԲԸ Լեռնահարստացման կոմբինատի շահագործման հանձնումը
Թեղուտի հանքավայրը շահագործման առաջին իսկ տարվա ընթացքում դարձել է Հայաստանում պղնձի մեծությամբ երկրորդ հանքավայրը` էապես նպաստելով ՀՀ հյուսիսային շրջանների տնտեսական զարգացմանը և զբաղվածության խնդրի լուծմանը:
2018 Լեռնահարստացման կոմբինատի գործունեության դադարեցում
Ըստ արտասահմանյան մասնագիտացված կազմակերպությունների հետազոտության գործունեության դադարեցման պատճառ են դարձել պոչամբարի պատվարի կայունության ռիսկերի վերաբերյալ նախնական տվյալները: Հետագայում այդ նախնական եզրակացությունները հաստատվել են ներգրավված խորհրդատուների եզրակացություններով։ Ստացված տվյալների հիման վրա «Թեղուտ» ՓԲԸ — ն դժվար որոշում է կայացրել ՝ ժամանակավորապես դադարեցնել հանքաքարի արդյունահանումը:
2019- Արտադրական գործունեության վերսկսում, ԼՀԿ վերագործարկում
2019 թվականի ապրիլ-մայիս ամիսներին Ընկերությունը կատարել է վերանորոգման-վերականգնողական և գործարկման-կարգաբերման աշխատանքներ, կատարել է վտանգավոր արդյունաբերական օբյեկտների ապակոնսերվացում, ստացել է ԼՀԿ վերագործարկման թույլտվություն, վերսկսել է արտադրական գործունեությունը տարեկան 7 մլն տոննա հանքաքարի արտադրողականությամբ:
«Թեղուտ» ՓԲԸ-ն մինչև 2021 թվականի ավարտը արտադրական գործունեության ողջ ընթացքում ակնկալում է արդյունահանել և վերամշակել մոտ 47 մլն տոննա հանքաքար:
Պոչամբարի պատվարի կայունության ռիսկերը նվազեցնելու նպատակով Ընկերությունը մշակել և իրականացնում է պոչամբարի պատվարի կայունության բարձրացման միջոցառումներ, այդ թվում՝
- Պոչամբարի պատվարի վիճակի ամենօրյա գնահատման որակի նկատմամբ առավել խիստ պահանջների մշակում և ներդրում:
- Պոչանքներում ջրի մակարդակի դեպրեսիոն կորի արհեստական իջեցման կազմակերպում;
- Պոչամբարի պատվարի ֆիզիկա-մեխանիկական հատկանիշների լրացուցիչ հետազոտություն:
- Պոչամբարի պատվարի հզորացման նախագծի մշակում;
- Պոչամբարի պատվարի ամրացման աշխատանքների իրականացում ժայռաբեկորներով և այլն:
2022 թ. մարտ – 2023 թ. hուլիս` հանքաքարի արդյունահանման և վերամշակման կասեցում
Հանքաքարի արդյունահանման և վերամշակման դադարեցման պատճառ հանդիսացավ աշխարհում քաղաքական և տնտեսական իրավիճակը, եվրոպական պետությունների պատժամիջոցների քաղաքականությունը, որը հանգեցրեց խտանյութի մատակարարման պայմանագրերի, լոգիստիկ շղթաների և դրամական հոսքերի խախտման:
Ստեղծված հանգամանքների բերումով Ընկերությունը որոշում կայացրեց դադարեցնել հանքաքարի արդյունահանումն ու վերամշակումը և հիմնական ջանքերն ուղղել պատրաստի արտադրանքի վաճառքի այլընտրանքային շուկաների որոնմանը, արտադրանքի մատակարարման նոր լոգիստիկ շղթաների ձևավորմանը, ապրանքների վաճառքի նոր պայմանագրերի կնքման առևտրային աշխատանքների իրականացմանը, ինչպես նաև արտադրության արդյունավետության բարձրացմանն ուղղված նախագծերի իրականացմանը:
Հանքաքարի արդյունահանման և վերամշակման գործունեության կասեցման ժամանակահատվածում Ընկերության կողմից իրականացվել են Հարստացուցիչ ֆաբրիկայի արտադրական գործընթացների ավտոմատացման և օպտիմալացման խոշորագույն նախագծեր:
- Սարքավորումների վիճակի առցանց ախտորոշման համակարգի տեղադրում (Condition Monitoring System CMS);
- Հանքաքարի ջարդման բաժանմունքի տեխնոլոգիական գործընթացի կառավարման ավտոմատացված համակարգի ներդնում:
- SAG աղացի ատամնապսակի ճառագայթային զարկի հարթեցում
- Ֆլոտացման բաժանմունքի պոմպային գծերի վերակառուցում և սոսնձապատում:
- Գնդային աղացի առաջնային ժանանիվի ատամների կողային մակերևույթների ջերմաստիճանի առցանց անց մոնիթորինգի IR համակարգի տեղադրում:
Պոչամբարի ամբարտակի կայունության ռիսկերի նվազեցման նպատակով Ընկերությունը շարունակել է իրականացնել նաև ամբարտակի կայունության բարձրացման և պոչամբարի պատվարի ուժեղացման մի շարք միջոցառումներ, կազմակերպել պոչամբարում ջրի մակարդակի դեպրեսիոն կորի արհեստական իջեցում, մշակել և ներդնել պոչամբարի պատվարի վիճակի ամենօրյա գնահատման որակի նկատմամբ ավելի խիստ պահանջներ և այլն:
Անալիտիկ և Փորձարարական լաբորատորիաներն ընդգրկող Անալտիկ վարչության գործունեության մեջ ներդրվել են ISO/IEC 17025 միջազգային ստանդարտի պահանջներին համապատասխան կառավարման համակարգեր: Փորձարարական լաբորատորիան առաջին հետազոտական լաբորատորիան է Հայատանում` հավատարմագրված վերոնշյալ ստանդարտի համաձայն:
Իրականացվել է բացահանքի կողապատերի ընդլայնման և մինչև 2036 թվականը 105 մլն տոննա հանքաքարի արդյունահանման թույլտվություն ստանալու նախագիծը:
Վերը նշված աշխատանքների կատարման մեջ չներգրավված անձնակազմն ուղարկվել է ոչ աշխատողի մեղքով պարապուրդի ՝ ՀՀ աշխատանքային օրենսդրությանը համապատասխան հարկադիր պարապուրդի ժամանակահատվածի վճարմամբ:
2023 օգոստոսին Ընկերության արտադրական գործունեությունը վերսկսվել է ամբողջ ծավալով
Սկսած 2014թվականից «Թեղուտ» ՓԲԸ գործունեության ժամանակահատվածի ընթացքում.
Արդյունահանվել է լեռնային զանգված` ավելի քան 160 միլիոն տոննա, այդ թվում.
- Մակաբացում — մոտ 104 միլիոն տոննա
- հանքաքար — մոտ 55 միլիոն տոննա
Արտադրված խտանյութ.
- Պղնձի խտ.- հազար տոննա
- Մոլիբդենի խթ. – 5,6 հազար տոննա
Արտադրական գործունեության ողջ ընթացքում «Թեղուտ» ՓԲԸ-ն մինչև 2024 թվականի ավարտն ակնկալում է արդյունահանել և վերամշակել շուրջ 86,54 մլն տոննա հանքաքար` մինչև 890 հորիզոն:
Ընկերության Լեռնահարստացման կոմբինատի արտադրական գործունեությունը թույլ տվեց ստեղծել ավելի քան 1000 աշխատատեղ և զգալի ներդրում ունենալ տարածաշրջանում բնակչության զբաղվածության խնդրի լուծման գործում` սոցիալական ծրագրերի և համայնքներին օժանդակությանն ուղղելով 2,8 մլն դոլար:
Արտադրության նպատակով անտառային ֆոնդի օգտագործման հետ կապված Ընկերությունը լայնածավալ աշխատանքներ է իրականացրել անտառների վերականգնման ուղղությամբ: Այսպես, 2024թ. դեկտեմբերի դրությամբ օգտագործված 260 հա անտառային ֆոնդի դիմաց Ընկերության ֆինանսավորմամբ վերականգնվել են անտառներ և մոտակա համայնքի բնակիչների համար տնկվել այգիներ ՝ 676,9 հա (այդ թվում ՝ այգիներ տնկելու միջոցով ՝ 128,9 հա): Անտառային ֆոնդի վերականգնման ֆինանսավորման ծավալը կազմել է 1,8 մլն դոլար:
Գործելով ՀՀ օրենքներով սահմանված բոլոր չափանիշներին խիստ համապատասխան «Թեղուտ» ՓԲԸ-ն գործունեության ողջ ընթացքում ՀՀ բյուջե է փոխանցել 181,8 մլն ԱՄՆ դոլարի հարկային մասհանումներ:
