Uncategorized @hy

Թեղուտի պղնձամոլիբդենային հանքավայրում` պղնձի և մոլիբդենի պաշարներով 2–րդ պոչամբարում ամրացրել են պատնեշը, որպեսզի պոչահանքերը չլցվեն հարակից գյուղերի վրա: Ինչ աշխատանքներ են կատարվել դրա համար` Sputnik Արմենիային պատմել է կառավարող ընկերության ղեկավարությունը։

«Թեղուտ մայնինգ» ընկերությունը լրացուցիչ աշխատանքներ է իրականացրել Թեղուտի պղնձամոլիբդենային հանքավայրում պոչամբարի ամրապնդման ուղղությամբ: Մասնավորապես, հանքի արդյունահանումը շարունակելու հետ մեկտեղ ընկերությունն ամրապնդում է պոչամբարի պատվարը, որպեսզի խոնավացումից կամ հնարավոր ստորգետնյա ցնցումներից փլուզման վտանգ չառաջանա:

Ինչպես Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում հայտարարեց ընկերության գլխավոր տնօրեն Վլադիմիր Նալիվայկոն, անցյալ տարի կրկին հստակեցվել են պոչամբարի անվտանգության պարամետրերը՝ հաշվի առնելով թե՛ շինարարական նորմերը, թե՛ Հայաստանի նոր սեյսմիկ քարտեզը, որն անցյալ տարի կազմել է Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիայի Երկրաբանության ինստիտուտը: Ներկայում Թեղուտի հանքավայրը համարվում է 0,3 g (համեմատաբար ցածր ռիսկայնության) գոտի, սակայն պատվարը նախագծվել և կառուցվել է ավելի վաղ գործող չափորոշիչներին համապատասխան՝ պաշարի նորմատիվային գործակցով, այն է՝ 0,2 g (այդ գործակիցների մասին առավել մանրամասն՝ այստեղ։

Նախագծման և շինարարության ժամանակ հաշվի է առնվում ոչ միայն ստատիկ ծանրաբեռնվածությունը (թե ինչպես է պոչաթափոնների զանգվածը ճնշում ամբարտակի վրա), այլև հնարավոր դինամիկ ծանրաբեռնվածությունը (երկրաշարժի ժամանակ հողի հնարավոր ցնցումների դեպքում):

Բացի այդ, բուլղարական և ռուսական նախագծային կազմակերպությունները («Գեոտեխմին» և «Մեխանոբր») պոչամբարի կառուցվածքի վերաբերյալ առաջարկությունները կազմել են այնպես, որ ջուրը (խոնավ պոչերում) չափից շատ չմոտենա պատվանդանին և դրա փլուզման վտանգ չստեղծի:

Ջուրը բաց թողնելու համար պատնեշի ներքևի շերտը (ֆիլտրացիոն պրիզման) կազմված է ավազի և մանրախճի խառնուրդից, որի միջով անցնում է ջուրը։ Այնուհետև պատնեշն աստիճանաբար կառուցվում է հանքի տարածքից վերցրած դատարկ (մետաղներ չպարունակող) ժայռային ապարից։

Բացի այդ, պատնեշը լրացուցիչ բեռնվում է ուրիշ տեղից բերված հողով։ Ծրագրի համաձայն՝ պատնեշը 80 մետրով բարձրացնելու համար (ծովի մակարդակից 720 մետր բարձրությունից մինչև 800 մետր) հաջորդ տարի պատնեշին կավելացվի մոտ մեկուկես միլիոն տոննա լրացուցիչ բնահող։

Պահպանվում է աև պոչերի չոր շերտի բավարար լայնությունը։ Սկզբում պոչամբար է գնում խոնավ, դեռ չչորացած ավազը (դա հանքանյութն է, որից հանել են պղինձն ու մոլիբդենը)։

Դրա և ամբարտակի միջև գտնվում է արդեն չորացած ավազի շերտը, որն ամբարտակը պահպանում է խոնավեցումից։ Մակերևույթին այն չորանում է (ջրի գոլորշիացման հաշվին), բայց խորքում խոնավ է մնում (մոտավորապես այնպես, ինչպես սոսնձի բաց տարայում չոր թաղանթի տակ խոնավ շերտ է մնում)։

Ուստի կարևոր է, նախևառաջ, որ խոնավ ավազները բավականաչափ հեռու լինեն ամբարտակից, երկրորդ՝ որպեսզի չոր ավազի շերտը բավականաչափ լայն և խորը լինի, իսկ խոնավ ավազը դրա տակ մնա պոչամբարի ներքևի հատվածում, որտեղ ջուրը հեռացնելու համար դրենաժային գետնուղի կա։

«Մեխանոբրի» մասնագետները ընկերությանը խորհուրդ են տվել ընդլայնել պոչամբարի, այսպես կոչված, «լողափը», այսինքն՝ արդեն չորացած ավազի գոտին՝ 150-ից դարձնելով 250 մետր։ Մենք, մեր հերթին, այն արդեն 900-ի ենք հասցնում»,-պարզաբանում է Նալիվայկոն։

Բացի այդ, հավելել է նա, հանքի մասնագետները հետևում են պոչամբարի այսպես կոչված դեպրեսիոն կորին, այսինքն՝ վերևի չոր ավազների և ներքևի խոնավ ավազների միջև ջրային սահմանին։

«Յուրաքանչյուր 20 մետրը մեկ պատնեշի լանջն ի վեր տեղադրվել են պիեզաչափական հորեր, որոնք արձանագրում են, որ դեպրեսիոն կորը չի փոխվում։ Տեղադրվել են նաև մարկշեյդերական հորատանցքեր, որոնց միջոցով մենք հետևում ենք, թե արդյոք հողը «սողում է» պոչամբարի վրա։ Նման բան չի եղել անգամ 3-4 բալ ուժգնությամբ ստորգետնյա ցնցումներից հետո, որպիսիք եղել են մեր տարածաշրջանում։ Տվյալներ վերցնում են ամսական առնվազն չորս անգամ»,-ավելացրեց Նալիվայկոն։

Խոնավ պոչերը ոչ միայն ամբարտակից բաժանել են 900 մետր «լողափով», այլև տեղակայել են այն պատնեշից ներքև՝ 2° անկյան տակ, որպեսզի ջուրը վերևից ներքև՝ դեպի պատնեշը չհոսի։ Ընկերությունը ծրագրում է հանքաքարի պաշարների վերահետախուզում և դասակարգում անցկացնել (ըստ առանցքային միջազգային ստանդարտներից մեկի՝ JORC-ի)։

Պոչամբարի վիճակի վերաբերյալ տվյալներին հետևում է նաև ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի որոշմամբ ստեղծված միջգերատեսչական աշխատանքային խումբը, որը ղեկավարում է քաղաքաշինության, տեխնիկական և հակահրդեհային անվտանգության տեսչական մարմնի ղեկավար Գեղամ Շահբազյանը։ Խումբը պարբերաբար տեխնիկական տեղեկատվություն է ստանում պոչամբարի վիճակի վերաբերյալ և պարբերաբար տեսչական ստուգումներ իրականացնում ԼՀՖ-ում:

Հիշեցնենք, որ Թեղուտի հանքավայրում արդյունահանվում են պղնձի և մոլիբդենի հանքաքարեր, արտադրվում են հանքային խտանյութեր: 2021 թ․-ի 9 ամիսների արդյունքներով ընկերությունը Հայաստանի 1000 խոշորագույն հարկատուների ցանկում զբաղեցնում է 8-րդ տեղը: Teghout Mining ընկերության բաժնետերերն են ՎՏԲ բանկը, ինչպես նաև երկու մասնավոր անձ։

Uncategorized @hy

ՀՀ մշակույթի նախարարության՝ 2008թ․ հուլիսի 4-ին «Թեղուտի հանքավայրի շահագործման համար անհրաժեշտ տարածքներում գտնվող պատմության և մշակույթի հուշարձանների պահպանությունն ու անվթարությունն ապահովող միջոցառումների իրականացման ծրագրի և ժամանակացույցը հաստատելու մասին» № 416-Ա հրամանի շրջանակներում՝ Թեղուտի հանքավայրի շահագործման գոտում 2009-2017 թթ. իրականացվել են պեղումներ, որոնք հաստատել են տար­բեր դարաշրջանների հնագիտական օբյեկտներով տարածքի խիստ հագեց­ված լինելը։

Բացահայտված արտադրական օբյեկտները և դամբարանադաշտերը վկայում են, որ դրանց հարևանությամբ պետք է լինեն համապատասխան դարաշրջանի բնակավայրեր, որոնց բացահայտումը տարածքի հնագիտական ուսումնասիրության մեկ այլ կարևորագույն խնդիր է:

Հիմք ընդունելով վերոնշյալը,  2021 թվականի հուլիսի 1-ից ՀՀ Գիտությունների Ազգային Ակադեմիայի «Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ» ՊՈԱԿ-ի արշավախումբը՝ Սուրեն Հոբոսյանի ղեկավարությամբ, վերսկսեց «Թեղուտ» ՓԲԸ տարածքում գտնվող պատմամշակութային հուշարձանների հնագիտական ուսումնասիրությունների, պեղումների և այդ հուշարձանների պահպանության համար անհրաժեշտ աշխատանքները:

Աշխատանքները հիմնականում կենտրոնացված էին Բովեր, Ղարաքոթուկ և Ֆիրմի բաղեր հնավայրերում:  

• Բովեր հնավայրի՝ Բովեր-2 դամբարանադաշտում պեղվեց ինչպես մ.թ.ա I հազարամյակին պատկանող դամբարանադաշտ, այնպես էլ միջնադարյան  բնակավայրին վերաբերող շինություններ:
• Ղարաքոթուկ հնավայրում, պեղվեց ճանապարհի եզրին հայտնված չորս երկաթեդարյան դամբարան, նույն տեղամասում իրականացվեցին նաև միջնադարյան հնձանի (XII-XIII դդ.) մաքրման ու  դրա հետագա պահպանությանն ուղղված աշխատանքներ:
• Ֆիրմի բաղեր հնավայրում հայտնաբերվեց կիսով չափ ավերված մի կարաս, որի շրջակայքում առկա էին հիմնականում ուշ միջնադարյան շրջանի խեցեղենի տարբեր մեծության բեկորներ:

Պեղումներին զու­գահեռ նաև տեղզննություններ կատարվեցին հանքավայրի այլ տարածքներում, փաստագրվեցին մի շարք հուշարձաններ, որոնք նախատեսվում է ուսումնասիրել 2022թ-ին: Հնագիտական հուշարձանների հետագա պեղումները հնարավորություն կտան ամբողջականացնել ոչ միայն Հայաստանի, այլև Անդրկովկասի պատմության և հնագույն անցյալի վերակազմության համար անհրաժեշտ սկզբնաղբյուրները:

Ավելի մանրամասն տեղեկություն կարող եք ստանալ «Թեղուտի հանքավայրի իրացման գոտում հայտնված պատմամշակութային հուշարձանների հնագիտական ուսումնասիրության և Պեղումների» ծրագրի դաշտային հնագիտական հետազոտությունների հաշվետվությունից՝ անցնելով կցված հղումով:

Uncategorized @hy

Համաճարակի դեմ պայքարի Ընկերության գործունեության հիմնական ուղղություններն են՝ աշխատակիցների առողջությունն ու անվտանգությունը, չընդհատվող/անխափան արտադրությունը և արտադրական գործունեության ընթացքում վիրուսի տարածման կանխարգելումը:

Համաճարակի դեմ պայքարի ընթացքում «Թեղուտ» ՓԲԸ-ն աջակցում է ոչ միայն իր աշխատակիցներին, այլև իր հարակից տարածքներում գործող առողջապահական համակարգին:

Համաճարակի առաջին ամիսներին Ընկերությունը ձեռք է բերել և մատակարարել M-40-1A Mobile Digital Radiography X-ray system mobilelfin model  թվային ռենտգեն համակարգը՝ Լոռու մարզի տարածքում օգտագործելու համար:

Կորոնավիրուսային վարակի տարածմանը հակազդելու նպատակով Ընկերության բոլոր օբյեկտներում գործում է խիստ դիմակային ռեժիմ։ Կորոնավիրուսային վարակի տարածման կանխարգելմանն ուղղված ՀՀ օրենսդրության խստացման կապակցությամբ Ընկերությունը 2021 թվականի հոկտեմբերի ընթացքում սեփական միջոցների հաշվին իրականացրել է շուրջ 1000  անձանց թեստավորում:

Ընկերության ղեկավարները պատվաստումների ուղղությամբ ակտիվ բացատրական աշխատանքներ են իրականացնում ենթակա աշխատողների հետ: «Ալավերդու Բժշկական կենտրոն»-ի հետ համատեղ ԼՀԿ տարածքում 2021 թվականի նոյեմբերի ընթացքում կազմակերպվել և իրականացվել են Ընկերության աշխատակիցների կորոնովիրուսային վարակի դեմ զանգվածային պատվաստումներ:

Կորոնովիրուսային վարակի տարածումը կանխարգելող համալիր միջոցառումների արդյունք է հանդիսանում Ընկերության շուրջ 900 աշխատողների պատվաստումը (ընդհանուր թվաքանակի ավելի քան 82 %-ը)ինչպես նաև Ընկերության աշխատողների շրջանում կորոնովիրուսային վարակով հիվանդացության աննշան մակարդակը։

Նշված բոլոր միջոցառումները թույլ են տալիս «Թեղուտ» ՓԲ ընկերությանը ակտիվորեն իրականացնել իր արտադրական գործունեությունը և աշխատել առաջադրված խնդիրների կատարման ուղղությամբ:

Uncategorized @hy

2021թ. հոկտեմբերի 30-ին Թեղուտ և հարակից գյուղերի բնակիչների համար տեղի ունեցավ նշանակալից իրադարձություն՝ Գուգարաց թեմի առաջնորդ Տեր Հովնան եպիսկոպոս Հակոբյանի ձեռամբ օծվեց և օծվեց և օրհնվեց «Թեղուտ» ՓԲԸ տարածքում գտնվող արդեն վերանորոգված Սուրբ Խաչ եկեղեցին:

Շնող և Թեղուտ գյուղերին հարակից մոտ 1500 հա տարածքում կան տասնյակ գյուղատեղիներ, դամբարանադաշտեր, բրոնզեդարյան ամրոցներ, միջնադարյան գերեզմանոցներ, հնագիտական և ճարտարապետական այլ հուշարձաններ: 

Ամեն ինչ վկայում է, որ այստեղ մարդու գործունեությունը հազարմյակների պատմություն ունի: 

Տարածքում շատ են նաև տարբեր ժամանակաշրջաններին թվագրվող սրբատեղիներ՝ մատուռներ ու եկեղեցիներ, որոնց մեծ մասը ցավոք խոնարված են և ունեն վերականգնման կարիք: Թեղուտեցիների համար անչափ կարևոր սրբատեղիներից մեկն էլ գտնվում է հենց Թեղուտի պղինձ-մոլիբդենային հանքավայրի տարածքում:

Սուրբ խաչ մատուռը կամ ինչպես տեղացիներն են ասում Բարձրյալ խաչը, արդեն փլուզման եզրին էր և անհրաժեշտ էր անհապաղ սկսել վերականգնման աշխատանքներ: «Թեղուտ» ՓԲԸ եկեղեցին վերանորոգելու պատրաստակամություն հայտնեց, դրանով իսկ պահպանելով տարածաշրջանի պատմամշակութային արժեքներից մեկը:

Օծման արարողությանը հաջորդեց նշանավոր օրվա մշակութային մասը՝ ազգային երգ ու պարով:

«Թեղուտ» ՓԲԸ Ախթալայի և տարածաշրջանի հոգևոր հովիվ Տեր Հեթում քահանա Թարվերդյանի հետ համատեղ շարունակելու է եկեղեցու տարածքի բարեկարգման աշխատանքները նաև հետագայում: